Isaac Asimov Kitapları Hangi Sırayla Okunmalı?

Bildiğiniz üzere Asimov, aldığı bir kararla Vakıf Serisi ile Robot Serisi’ni birleştirmiştir. Haliyle bu iki serinin birleşmesi kompleks bir kurgu ve evren yaratmıştır. Sırf bu karmaşa yüzünden çoğu kişi Asimov kitaplarını hangi sıraya göre okuması gerektiğini bilmez ve çeşitli görüşler arasında ikilemde kalır. Kronolojik sıraya göre mi okunmalıdır, yoksa üretim tarihleri mi baz alınmalıdır? Öncelikle Star Wars’a bile The Phantom Menace filminden başlayan bir kronoloji manyağıysanız, korkarım sizin için yapabileceğim bir şey yok. Ancak ben gerek edebiyatta gerekse sinemada olsun, bir serinin üretim sırası ile takip edilmesi taraftarıyım. Çünkü bir seriyi üretim tarihine göre takip etmek, o serinin ve yaratıcısının gelişim sürecine de tanık olmak demektir. Dolayısıyla Vakıf Serisi de üretim sırasına göre okunmalıdır. Buna rağmen çoğu kişi bu güzelim seriye Vakıf Kurulurken romanından başlıyor ve bana kalırsa büyük bir yanlış yapıyorlar. Nedenini spoiler olacağı için burada dile getirmeyeceğim.

İşte bu yazıda, hem kafalardaki soru işaretlerini gidermek hem de  Asimov evrenine giriş yapmak isteyenler için bir rehber oluşturmayı amaçladım.

Not: Listenin en başına yazarın önemli ve son derece sürekleyici tekil romanlarından biri olan The End of Eternity (Sonsuzluğun Sonu, Evrenin Çanları) kitabını eklemeniz önerilir.

Robot Serisi

Robot Serisine aşağdaki kitaplarla başlayabilirsiniz. Bu kitapların seri içinde hayati bir fonksiyonları yok. Sadece seriye zemin oluşturması açısından okumanızı öneririm.

• I, Robot, 1950 (Robotlar, Milliyet / Ben Robot: Mekanik Adam Devri, Deniz Kitaplar / Ben Robot, Altın Kitaplar / Ben Bir Robotum, Beyaz Adam Yayınları / Ben Robot, İthaki Yayınları)
• The Complate Robot, 1982 (Asimov’un yazarlık kariyeri boyunca yazdığı kısa robot hikayelerinin neredeyse tamamı daha sonradan bu kitapta toparlanmıştır. Dolayısıyla romanlara geçmeden önce okunabilir.)
• The Positronic Man, 1992 (Asimov’un Silverberg ile birlikte yazdığı bir kitaptır. Ana seri ile doğrudan bir bağlantısı olmadığı için bunu da okuyup aradan çıkarabilirsiniz. Başrolünde Robin Williams’ın oynadığı 1999 tarihli Bicentennial Man filmi bu kitaptan uyarlanmıştır. )

Şimdi gelelim asıl Robot Serisi’ne:

• Çelik Mağaralar (Okat, Baskan, İthaki) / Ölü Gezegen (Altın)
• Çıplak Güneş (İthaki) / Güneşin Tanrıları (Altın)
• Şafağın Robotları (Altın, İthaki)
• Robotlar ve İmparatorluk (İthaki) / Kurtarıcı (Altın)

Galaktik İmparatorluk Serisi

Eh, ne güzel; Robot serisini hatmettik. Öyleyse şimdi İmparatorluk Serisi’ne geçip zevkimizi katmerleyebiliriz, öyle değil mi? Üç kitaplık İmparatorluk serisi, Robot ile Vakıf serisini birbirine bağlayan bir ara seridir. Romanlar birbirinin devamı olmadığı gibi, aynı karakterlere de sahip değildir. Her biri başlı başına farklı bir zaman dilimini ve olay örgüsünü esas alır. Buna rağmen Asimov’un kurgusal evrenini derinleştirip geliştirirler. Robot serisi ile Vakıf serisi arasında neler yaşandığını bu seri sayesinde öğreniriz. İmparatorluk serisi temelde bir üçleme olsa da, yazarın “Blind Alley” adlı öyküsü de serinin bir parçası olarak değerlendirilmektedir. Eğer fırsatınız olursa bu öyküyü de okuyabilirsiniz.

• Toz Gibi Yıldızlar (İthaki) / Sonsuzun Tohumları (Altın) / Asi Gezegen Tyrran (Baskan)
• Uzay Akımları (İthaki) / Tanrılar ve İmparatorlar (Altın) / Kainat Fatihi (Çağlayan)
• Gökteki Çakıl Taşı (İthaki) / Zamandan Kaçış (Altın) / Uğursuz Gezegen Galactica (Baskan)

Vakıf Serisi

Robot ve İmparatorluk serisini aradan çıkardık. Kutlu olsun. Şimdi muhteşem bir seri bizleri bekliyor. Asimov’un Vakıf destanına hoş geldiniz… Peki Vakıf Serisi hangi sıra ile okunacak? Tabii ki Asimov’un üretim sırasına göre. Yani şu sırayla:

• Vakıf (İthaki) / İmparatorluk (Altın)
• Vakıf ve İmparatorluk (İthaki) / Altın Galaksi (Altın)
• İkinci Vakıf (İthaki) / Gizli Tanrılar (Altın)
• Vakıf’ın Sınırı (İthaki) / Galaksi Çöküyor (Altın)
• Vakıf ve Dünya (İthaki & İnkılap)
• Vakıf Kurulurken (İthaki) / İmparatorluk Kurulurken (Altın)
• Vakıf İleri (İthaki) / Erişilmez İmparatorluk (Altın)

Bu sırayla, yani üretim tarihlerini baz alarak okuduğunuzda, Vakıf ve Dünya kitabı ile birlikte kronolojik olarak hikayeye son noktayı koyarsınız. Sonra Vakıf Kurulurken ve Vakıf İleri romanlarını okuyarak her şeyin en başına döner ve uzun zamandır keyifle hatmettiğiniz evrenin kuruluşuna şahitlik edersiniz. Yani Hari Seldon’un gençlik yıllarına ve Vakıf planının olgunlaşma sürecine dönersiniz. Bu durum, okurlar için de son derece keyifli bir deneyime dönüşmektedir.

Ancak seriye ille de Vakıf Kurulurken kitabından başlayıp, Vakıf ve Dünya kitabıyla da son noktayı koymak isteyenlere birkaç kelam etmeden geçmek olmaz. Şunu düşünün; 1951 yılında Vakıf romanını yazan Asimov’un, hemen ardından kameraların karşısına geçerek, “Sevgili okurlarım, ben Vakıf diye bir roman yazdım. Ancak siz bunu sakın alıp okumayın. Çünkü 40 yıl sonra bu kitabın öncesini anlatan başka bir kitap yazacağım. Onu okuduktan sonra başlarsınız. 40 yıl kadarcık bekleyiverin bir zahmet!” demesi ne kadar saçmaysa, sizin de bu seriye Vakıf Kurulurken romanından başlamanız o kadar saçmadır! Dolayısıyla mantıklı düşünmenizi öneririm.

Yukarıda numaralandırılmış yapıtlar Asimov evreninin bel kemiğini oluşturmaktadır ve doğru sırayla okunmaları son derece önemlidir. Tüm bu eserleri sırasıyla okuduktan sonra yazarın tekil romanlarına ve kısa öykülerine dilediğiniz gibi geçiş yapabilirsiniz. Elbette bu büyük yazarın popüler bilim kitaplarını okumayı da ihmal etmemelisiniz. Zira Asimov, bilimin halka ulaştırılmasında çok büyük emek sarf etmiş bir yazardır. En zor ve karmaşık konular bile, onun kaleminde adeta bir eğlenceye dönüşebilmektedir.

Dilimize çevrilmiş Isaac Asimov kitaplarının tam listesine buradan ulaşabilirsiniz.