Bilimkurgu Kulübü Bu Sitede Gelecek Var!
Birçok yazarı aynı türde bir araya getiren antolojiler edebiyatta ayrı bir önem teşkil ediyor. Tek bir tema üzerinden ustalaşan ya da farklı bir alanda kalem oynatan yazarların belirlenen bir konu etrafında toplanması daima okurların ilgisini çekmeyi başarıyor. Dışardan bakıldığında basit bir sisteme sahip gibi dursa da antoloji işi hakkıyla yapılması gerektiğinde oldukça meşakkatli bir uğraş. Seçkin yazarlarla anlaşmak, süreci yönetmek, hitap edilen kesime uygun eserleri ortaya çıkarmak ve seçim yapmak karşılaşılan zorluklardan sadece birkaçı.
Bilimkurgu edebiyatında da antolojiler geniş bir alana sahip. 1950’lerden önce genellikle dergilerde yayımlanan öyküler, daha sonra antoloji adı altında bir arada toplanmaya başlandı. J. Berg Esenwein‘ın editörlüğünü yaptığı Gelecek Masallar, ilk ciddi çalışma olarak tarihe geçti. Daha önce hiç yayımlanmamış öyküleri içeren eser, yeni formatıyla kendisinden sonra yapılacak çalışmalar için de örnek bir profil oldu. Yeniliğe aç editörler de bu fırsatı kaçırmadı. Bilimkurgunun Cep Kitabı, Bilimkurgunun En İyileri, Uzay ve Zaman Maceraları, Dünyayı İstila Edenler, Bilimkurgunun Düşünen Makineleri ve Yüzyılın En İyi Bilimkurgu Öyküleri gibi daha birçok antoloji de belirli aralıklarla çıkarak bilimkurgu edebiyatındaki yerini almış oldu. İçlerinden bazıları hedefine ulaşırken bazıları da hedefin biraz gerisinde kaldı. Hem içerik olarak hem de yazar kadrosuyla tatlı bir rekabete giren editörler de çıtayı gittikçe yükseltti. O editörlerden birisi de Harlan Ellison‘dı. 1967 yılında çıkardığı Dangerous Visions ile büyük ses getirdi ve bilimkurguda hiç azımsanmayacak bir popülariteye ulaştı.
İthaki Bilimkurgu Klasikleri Dizisi‘nin 100. kitabı olan Tehlikeli Görüler‘in çevirisinde on dört kişilik bir ekip var ve kapak görseli de Yağız Eyiişleyen‘e ait. Toplam otuz üç öyküden oluşan antoloji, Roger Zelazny, Philip K. Dick, J. G. Ballard, Frederik Pohl, Robert Silverberg, Lary Niven, Poul Anderson ve Damon Knight da dâhil olmak üzere dönemin ünlü bilimkurgu yazarlarını aynı amaç altında toplamayı başarıyor. Yani kısacası; içerisi şampiyonlar ligi. Kitabın önsözünde Harlan Ellison’a büyük yazar Isaac Asimov ve Michael Moorcock eşlik ediyor. Harlan Ellison böylesi bir çalışmanın hangi aşamalardan geçtiğini ve vücut bulan eserin neden bir dönüm noktası olduğunu açıklarken, Asimov ise neden bu antolojide yer almadığının cevabını da içinde bulunduran iki önsöz ile duygularını aktarıyor. Ayrıca Michael Morrcock da kısa bir yazıyla fikirlerini paylaşıyor.
Tehlikeli Görüler, zor bir süreçten geçerek okurlarının karşısına çıktı. Bilimkurguda Yeni Dalga Akımı etkinken, Harlan Ellison bu akımın tamamlayıcı eserinin editörlüğünü yaparak büyük bir hayalini gerçekleştirmiş oldu. Yeni Dalga Akımı’na neredeyse tamamen bağlı kalan eser, yıllarca süren emeğin somut bir örneği. Öykülerin cinsiyete, dine, dönemin toplum yapısına ve geleceğe olan bakış açısı Tehlikeli Görüler isminin hakkını fazlasıyla veriyor. Gelmesi muhtemel eleştirilere ve baskılara göğüs geren ekip, cesur bir işe imza atıyor.
Tehlikeli Görüler‘in her öyküsü farklı bir macera sunuyor. Kimisi birkaç sayfa ile yetinirken kimisi daha dolgun bir hikâye anlatıyor. Hatta bazı hikâyeler farklı türlerle harmanlanarak sıra dışı bir performans sergiliyor. Örneğin, Robert Bloch ve Harlan Ellison’ın Karındeşen Jack hikâyeleri antolojiye farklı bir tat katıyor. Öte yandan, Lester Del Rey‘in Dünya’nın yaratım sürecini anlattığı ve Tanrı’nın bir kaçak rolünde olduğu “Akşamduası” ve Damon Knight’ın insanların kendi aralarında çıkardığı yok edici bir savaştan sonra yeryüzüne inen yaratıcıyı betimlediği “Toprak Sana Şükredecek mi?” öyküleri, dini anlamda şüpheci zihinleri memnun edecek kadar etkili. Elbette öne çıkan öykü sayısı daha fazla ama genelleyecek olursak hepsi kendi adına yenilikçi ve öğretici fikirleriyle ben buradayım diyor. Ancak büyük resme baktığımızda, işlenen konularda cinsiyet tonunun daha çok kullanıldığını belirtmek gerek.
Tehlikeli Görüler‘in en büyük sorunu çoğu öyküsünde anlam bakımından anlaşılır mıyım kaygısını taşımıyor oluşu. Bu bakımdan antoloji yarım bırakılmaya müsait. Çünkü öyküler o kadar kapalı ve hayal kurması güç ki odaklanmak da gittikçe zorlaşıyor. Elbette yazarları açık ve net bir anlatım tarzına zorlayamayız ama bu denli karanlık ve belirsiz bir atmosfer de bazı olumsuzlukları kaçınılmaz kılıyor. Her öyküde karşımıza çıkan önsöz ve sonsözler biraz yardımcı olsa da bu pek yeterli gelmiyor. Zira bazı yazarlar sonsözde dahi cimri davranıyor. Yine de terazinin diğer ucunda anlaşılır, eğlenceli ve aynı zamanda da edebi yönü kuvvetli olan dengeleyici öykülerin bulunması sevindirici. Tehlikeli Görüler, okurlarını ikiye bölmeyi göze alarak yine kendine has tehlikeli bir işe girişiyor. Sonuç olarak, sakin kafayla ve yoğun bir dikkatle okunması gereken, okuru ikilemde bırakan ve fikirleriyle gerçekten de tehlikeli sulara yelken açan hazmı zor bir eser var karşımızda.
Yararlanılan Kaynaklar:
