Katilbot Günlükleri: Yapay Koşullanma

Yapay Koşullanma, Martha Wells’in Katilbot Günlükleri serisinin ikinci kitabı. İlk kitap 2018 yılının ödüllerini topladıktan sonra ikincisi de bu seneye “Hugo En İyi Kısa Roman” ödülünü alarak başladı. İlk kitabın başarısının bir tesadüf olmadığı da böylece kanıtlandı. Yaramaz bir yapay zeka bilimkurgunun klasik konularından biridir. Bilinç kazanmış asi sibernetik robotlar, akıllı uzay gemileri ve androidler çoğu örnekte isyan ettikten sonra öfkelidir. İnsanları öldürmeye, çevresindekilere zarar vermeye başlar. Artık sıradan gelen bu konuyu referans alsa bile Katilbot Günlükleri ilk kitaptan itibaren farklı olduğunu ortaya koyuyor.

Ana karakter GüvBirim, kendi deyimiyle Katilbot, “Tüm Sistemler Çöktü’de insanlar tarafından fark edildikten ve onları kurtardıktan sonra özgürlüğüne kavuşturulduğunda insanlara zarar verme derdinde değildir. Peşinde olduğu şey kendi doğasıdır. Hafızasında bir yerlerde kalmış ve kendisine “Katilbot” demesine sebep olan olayları araştırmak istemektedir.

“Karanlık bir geçmişi vardı. Bu geçmişin bir bölümünde de insanları öldürmüştü. Bu olay kendisini o kadar etkilemişti ki kendine “Katilbot” demeye başlamıştı. Ancak bu katliamla ilgili belleğindeki anılar belli belirsizdi ve artık daha fazlasını öğrenmek istiyordu.”

Kitap iki bölüme ayrılabilir. İlk bölümde Katilbot, kendisini özgür bırakan insanlardan uzaklaşmış ve tek başına seyahat edebileceği güvenli bir gemi bulma peşindedir. İnsanların az olduğu bir taşıyıcıda karar kılar, ancak işler o noktadan sonra değişir. Kısa adı GAT olan araştırma taşıyıcısı aslında çok güçlü yapay zekaya sahip bir gemidir. GAT sıkılmıştır ve Katilbot’da da istemeyeceği kadar çok eğlence programı, pembe dizi vardır. Kitabın bu aşamasında ikili birbirine güvenmeyi öğrenir ve yardımcı olurlar. Kitabın ikinci bölümünde ise, Katilbot kendi geçmişini araştırırken bir de güvenlik işi kabul eder. Üç genç araştırma verilerini elinde tutan karanlık birileriyle pazarlık yapacaktır ve Katilbot’u da kendilerini koruması için tutmuşlardır. Katilbot, artık kendi geçmişinin ve korumaya çalıştığı gençlerin arasındadır. Bir de her zaman etrafta olan GAT vardır.

Martha Wells ilk kitapta olduğu gibi ikincide de aynı karakter üzerinden anlatmaya devam etmiş. Bilimkurguda karakterler çoğu zaman ikinci plana atılsa da aslında öyle olmaması gerektiğine güzel bir örnek. Okuyucu ilk kitapta tanıdığı karakteri artık daha da fazla keşfediyor. Her ne kadar bir robot da olsa, insan veya insan gibi olmayı keşfederken insanların içinde de bazı şeyleri harekete geçirmeyi başarıyor. Yazarın atmosfer yaratma yeteneği ise tartışmasız çok başarılı. Sırtını sadece güzel olduğunu bildiği karaktere yaslamıyor, aynı zamanda bir uzay operasında olması gereken tüm atmosferi de sağlıyor.

Katilbot, kendi yönetim modülünü hacklemiş, farkındalığı yüksek, biraz tuhaf ve çoğu zaman doğasıyla çelişen bir karakter. Bu sebeple çıktığı her yolculuk, okura da kendini sorgulama fırsatı sunuyor. İlk kitapta olduğu gibi, ikinci kitabın da yayın sorumlusu Alican Saygı Ortanca. Yapay Koşullanma’nın çevirmeni ise Cihan Karamancı. Orjinalde geçen özel kelimeler ilkinde olduğu gibi başarılı bir şekilde Türkçeye aktarılmış. Örneğin “Murderbot” kelimesinin “Katilbot” ve “SecUnit“in de “GüvBirim” olarak çevrilmesi hoş olmuş. 125 sayfalık kitap yine bir oturuşta bitirilecek cinsten.

Sonuç olarak ilk kitabı sadece kapağı ve ismi cezbettiği için alanlar, kesinlikle Yapay Koşullanma’yı da alacaktır; üstelik bu defa karakteri tanıyarak ve içeriğini de az çok tahmin ederek…

Önceki Sonraki