Bilimkurgu Kulübü Bu Sitede Gelecek Var!
Gerek bilimkurgu edebiyatının gerekse de edebiyattan beslenen bilimkurgu sinemasının en yaygın olarak kullandığı temalardan biri “zamanda yolculuk”tur. Bir zaman makinesi eşliğinde geçmişe ve geleceğe gitmenin mümkün olduğu bu kurgularda, işin içine zaman paradoksları da girdiğinde okuması ve izlemesi bir hayli keyifli olduğunu söylemek mümkün. İlk olarak 1887 yılında İspanyol yazar Enrique Gaspar tarafından “El Anacronopete” isimli öyküde görücüye çıkan zaman makinesi ikonu, kısa bir süre sonra H.G. Wells tarafından kullanılacak ve böylece edebiyat dünyasında kendine yer edinecekti.
20. yüzyıldan sonra ise birçok yazar tarafından öykü ve romanlarda defalarca işlenen bu temanın, okunması gereken 5 romanını sizler için derledik…
Zaman Makinesi – H.G. Wells
1895’te kaleme aldığı “The Time Machine” romanıyla bu temanın en bilinen eserlerinden birine imza atan Herbert George Wells, aynı zamanda bilimkurgunun farklı dallarında da verdiği başarılı eserleriyle anılıyor. Türün en saygın yazarlarından biri olan Wells, diğer eserlerinde olduğu gibi Zaman Makinesi’nde de iyi bilimkurgunun iyi edebiyat olduğunu kanıtlıyor ve akıllardan silinmeyecek bir distopyaya imza atıyor. Daha önce de Türkçe’ye kazandırılan Zaman Makinesi’nin artık telif sorunu bulunmadığından artık birçok yayınevi tarafından basıldığını görüyoruz. Son olarak hak ettiği yer olan “Bilimkurgu Klasikleri” içinde gördüğümüz eser, İthaki Yayınları’ndan Volkan Gürses’in çevirisiyle okurun karşısına çıktı.
M.S. 802.701 gibi oldukça uçuk bir gelecek tasvirini gördüğümüz romanda bir zaman gezgininin geleceğe yolculuğunu okuyoruz. İcat ettiği zaman makinesiyle bir an önce geleceğe gitmek ve orada yaşananlara tanıklık ederek geçmişi çözümlemek hayaliyle yanıp tutuşan zaman gezgini, bu hayaline ulaştığında beklemediği bir sonuçla karşılaşır. Zira gelecek hiç de öyle hayal edildiği gibi teknolojik anlamda zirve yapmış bir insanlığı içermemekte, aksine son nefesini veren dünyada hayatta kalmaya çabalayan sıra dışı canlılara ev sahipliği yapmaktadır. Eloi ve Morlock adı verilen bu garip türlerin dünyasında zaman gezgininin yaşadıklarına şahit oluyoruz.
Wells’in bu distopyası bilimkurgu edebiyatının en karanlık anlatılarından biri olmasının yanı sıra, zamanda yolculuk temasının da başarılı örneklerinden biri.
İşte İnsan – Michael Moorcock
Michael Moorcock, hem fantastik hem de bilimkurgu edebiyatında yetkin eserler vermiş başarılı bir yazar. Elric Destanı isimli fantazya serisiyle tüm dünyada ilgiyle okunan yazarın, bilimkurgu sınırları içine dahil edilen ve 1969’da kaleme aldığı “Behol the Man” isimli romanı ise döneminde büyük ses getirmiştir. Zamanda yolculuk temasının hakim olduğu eser, kısa bir süre önce İthaki Yayınları’nın Bilimkurgu Klasikleri dizisine eklenmiş ve bu sayede daha fazla okura ulaşma şansına erişmişti. Barış Tanyeri’nin çevirisiyle “İşte İnsan” adıyla yayımlanan roman, bilimkurgunun prestijli ödüllerinden Nebula’da “En İyi Kısa Roman” ödülünü kucaklamayı başarmıştı.
Karl Glouger isimli bir ana karaktere sahip olan romanda geçmişe yapılan bir yolculuk söz konusu. Bir bilim insanının yaptığı zaman makinesinde denek olmayı kabul eden Glouger, bu fırsatı değerlendirerek çok merak ettiği Hz. İsa’nın yaşadığı çağı görme şansına erişecektir. Bir insanın çıktığı kendi içsel yolculuğunu, din üzerinden bir kılavuz arama sorununu masaya yatırıyor Moorcock ve finaliyle birlikte de bu konudaki kimi algıları yıkarak sert eleştirilere imza atıyor.
İşte İnsan, bir dinin ve o dine ait simgelerin oluşum aşamalarını merak edenler için eşsiz bir zaman yolculuğu vaat ediyor.
Sonsuzluğun Sonu – Isaac Asimov
Bilimkurgunun usta kalemlerinden Isaac Asimov, bu türün en üretken yazarlarından biri. Vakıf, Robot ve İmparatorluk gibi serilerinin yanı sıra, Ben Robot, İşte Tanrılar gibi romanlarıyla da tür içinde klasikleşen eserlere imza atan Asimov’un onlarca da ödülü bulunmakta. Bilimkurgunun hemen her temasında kalem oynatan Asimov’un 1955 yılında kaleme aldığı “The End of Eternity” romanı ise zamanda yolculuk teması üzerine kurulu. Daha önce Türkiye’de Cep Kitapları Yayınevi (Sonsuzluğun Sonu) ve Altın Kitaplar Yayınevi’nden (Evrenin Çanları) farklı isimlerle yayımlanan eser, son olarak 2015 yılında Monokl Yayınları’ndan çıkmıştı. Yosun Erdemli ve Alperen Keleş çevirisiyle, “Sonsuzluğun Sonu” ismiyle yayımlanan roman, 1956 yılının Hugo Ödülleri’ne de aday olmuş fakat ödülü Heinlein’ın “İkiz Yıldız”ına kaptırmıştı.
Görevi, gereken anlarda zamana dokunuşlar yaparak gerçekliği değiştirmek olan bir ekibin yer aldığı romanda, Andrew Harlan isimli bir teknisyenin hayatına konuk oluyoruz. “Sonsuzlar” adı verilen bu ekibin içinde yer alan Harlan işinde oldukça iyidir, fakat günün birinde beklenmedik bir şey yaşanır: Harlan aşık olur. Yasaklı bir zaman dilimi haricinde tüm zamanlara seyahat edebilen Harlan, Noys Lambent adı kadına aşık olduktan sonra da görevini aynı ciddiyetle sürdürebilecek midir, yoksa aşk uğruna görevlerinden taviz vermek zorunda mı kalacaktır?
Zamanda yolculuk temasını ustaca kullanarak paradoksa düşmeyen Asimov, öyküsünün içine aşkı da başarılı bir şekilde monte etmiş ve ortaya unutulmaz bir eser çıkarmış.
Mezbaha 5 – Kurt Vonnegut Jr.
Otomatik Piyano, Şampiyonların Kahvaltısı, Kedi Beşiği gibi kitaplarıyla bilimkurgu türünde güçlü eserlere imza atan yazar Kurt Vonnegut Jr.’ın “Slaughterhouse-Five” adlı bu kült eseri, ilk kez 1969’da yayımlandı. Zamanda yolculuk temasının işlendiği bir roman olmasının yanı sıra, en büyük savaş karşıtı kitaplardan biri olmasıyla da adından sıkça söz ettirmeyi başardı. Hugo ve Nebula gibi ödüllere aday olmasına rağmen Le Guin’in “Karanlığın Sol Eli” romanının gerisinde kalan eser, Amerikan Ulusal Kitap Ödülü’nü kucaklamayı başardı. Daha önce E Yayınları ve Dost Kitabevi’nden çıkan kitap, son olarak April Yayıncılık aracılığıyla ve Algan Sezgintüredi çevirisiyle 2015’te yayımlanmıştı.
Billy Pilgrim bir zaman gezginidir, fakat hangi yıla gideceğine karar vermek kendi elinde değildir. Bu sebeple zaman içinde yaptığı yolculukların eğlenceli olmadığını aktaran Billy, Dresden şehrinin bombalanmasına da yakından şahit olmuş bir savaş esiridir de aynı zamanda. Kendini bilimkurgu yazarı olarak görmeyen Vonnegut, bilimkurguyu araç olarak kullanarak insanlık, savaş, hayatın anlamı gibi konulara balyozunu sertçe indiriyor.
Vonnegut’un hayatından da izler taşıyan Mezbaha 5, okunduktan sonra insana çok şey katan bir zaman yolculuğu romanı.
Dr. Gelecek – Philip K. Dick
Öyküleri ve romanlarıyla bilimkurgu türünün en çok okunan yazarlarından biri olan Philip K. Dick, üretkenliğiyle dikkat çeken bir yazar. 1960 yılında yazdığı “Dr. Futurity” isimli romanıyla zamanda yolculuk temasını işleyen PKD zaman paradoksu konusuna da girerek ortaya kafa karıştırıcı bir kurgu çıkartmayı başarıyor. Sarmal Yayınları’nın bilimkurgu dizisi kapsamında 1997’de yayımladığı kitap, aradan geçen sürede başka bir baskı yapmadığından günümüzde bulunması zor kitaplar listesinde yer alıyor. Sevil Cerit çevirisiyle “Dr. Gelecek” adıyla yayımlanan romanın, aslında ilk olarak yazarın 1954 yılında yayımlanmış olan “Time Pawn” isimli öyküsünün genişletilmiş bir hali olduğunu belirtmekte de yarar var.
Dr. Jim Persons, günün birinde kendini geleceğin dünyasında bulur ve bu duruma bir anlam veremez. Geçmişten bilinçli olarak geleceğe gönderildiğini düşünsen de, görevinin tam olarak ne olduğunu bilmediğinden ilk etapta bu karmaşık dünyaya ayak uydurmaya çalışacaktır. Geleceğin Amerika Birleşik Devletler’inde, içinde bulunduğu ışıltılı şehirdeki insanlarla iletişime geçtiğinde ise birçok şaşırtıcı gerçekle karşılaşan Persons, bir süre sonra kendini bir paradoksun içinde bulacaktır.
Romanlarında ve öykülerinde sıkça gerçekliği sorgulayan Philip K. Dick’in ek olarak toplum düzenini de masaya yatırdığı Dr. Gelecek romanı, sıra dışı paradokslarla zihni alt üst eden okuması keyifli bir eser.
