Bilimkurgu Kulübü Bu Sitede Gelecek Var!
Astronotlara genellikle kendi ülkelerinde uzaydan oy verme imkanı tanınır. Teksas eyaleti, 1997’de astronotların oy kullanma katılımını düzenleyen bir yasa bile çıkardı. Örneğin Shane Kimbrough, şifrelenmiş bir e-posta yoluyla 2016’daki ABD başkanlık seçimlerinde oy kullanmıştı.
***
Güneş’in yerini aynı kütlede bir kara delik alacak olsaydı, Dünya için astronomik olarak hiçbir şey değişmezdi. Kara delik yörüngesinde kalacak ve bir yıl hâlâ 365 gün olacaktı.
***
Kara delikler kozmik elektrikli süpürgeler değildir. Gezegenler bir yıldızın etrafında döndüğü gibi, bir kara deliğin etrafında da dönebilirler. Bunun ön koşulu, belli bir sınırı geçmemeleridir. Buna olay ufku denir ve nesnelerin kara deliğin içine çekildiği belirli bir yarıçapı tanımlar.
***
Güneş Sistemimizdeki gezegenlerin çoğunu görebilmeniz için bir teleskoba ihtiyacınız yok. Çıplak gözle Merkür ve Venüs şafakta ve alacakaranlıkta görülebilir, Mars kırmızımsı rengi sayesinde hızlı bir şekilde fark edilebilir. Jüpiter ve Satürn ise gökyüzünde nispeten hızlı hareket eden parlak yıldızlar gibi görünür.
Galaksimizde her yıl yaklaşık 2 ila 5 yeni yıldız doğar. Galaksimizdeki toplam yıldız sayısının 200 milyar civarında olduğunu da belirtelim.
***
ESA’nın Goce isimli uydusu, şık şekli nedeniyle astrofizikçiler arasında “Uzayın Ferrari’si” olarak da adlandırılır.
***
Voyager 2, Pioneer 10 ve Voyager 1’den sonra Güneş Sistemimizi (heliosferimizi) terk eden üçüncü insan yapımı nesne oldu . Üç sondanın her birinde de uzaylılar için yazılmış mesajlar içeren bir veri plakası bulunuyor.
***
Işığın çekirdekten Güneş’in yüzeyine ulaşması 170.000 yıl kadar sürebilir. Nükleer füzyon tepkimeleri sonucunda açığa çıkan yüksek enerjili fotonlar (kozmik, gama ve X ışınları) Güneş plazmasının yalnızca birkaç milimetresi tarafından emilir ve rastgele yönlerde çok az enerji kaybederek tekrar yayılır, bu nedenle de ışımanın Güneş’in yüzeyine ulaşması uzun zaman alır. Güneş’in yüzeyinden Dünya’ya gelmesi için ise sadece 8 dakikaya ihtiyacı vardır.
***
BMW son zamanlarda ışığın % 99’unu “yutan” ve bu nedenle koyu siyah görünen bir boya kullanarak gösteri arabası üretti. “Bu çok yoğun siyah boya ” aslında uzay yolculuğu için geliştirildi. Söz konusu boyayla kaplı teleskopların mercekleri ışığı dağıtmaz, bu da uzak galaksiler gibi soluk nesneleri gözlemlemeyi zorlaştıran yansımaları önler.
***
Gökbilimci Wilhelm Herschel, 13 Mart 1781’de Uranüs gezegenini keşfetti. Antarktika ancak 39 yıl sonra, 1820’de keşfedildi.
***
Dünyanın en büyük radyo teleskopu olan Çin’deki “FAST”, diğer şeylerin yanı sıra dünya dışı yaşamı aramak için de kullanılıyor. Ana aynanın çapı 500 m’dir. Teleskobun elektromanyetik radyasyonla çalışmasını aksatmamak için teleskoba yakın 9.000 nüfuslu bir yerleşim yeri tamamen boşaltıldı.
***
Elon Musk ve bazı gökbilimciler yoğun tartışma içinde. SpaceX patronu, İnternet’e küresel erişim sağlamak için uzaya yaklaşık 30.000 mini uydu fırlatmak istiyor. Gökbilimcilere göre mini uydular gökyüzünde parlak görünürler ve uzayı keşfetmek için Dünya’daki sayısız teleskopun görüşünü kısıtlayabilirler. “Bu uyduların fırlatılması bir felaket olacak, çünkü gökyüzü bir daha asla aynı görünmeyecek,” diyorlar.
Güneş Sistemimizde kütleçekimsel etkilerden dolayı 9. gezegen olması gerektiği kesindir. İki astrofizikçi şimdi tamamen yeni bir olasılık öneriyor: Ya aradığımız şey bir gezegen değil de küçük bir kara delik ise?
***
Mars “paslı bir gezegen”dir ve kırmızı rengini yüzeyindeki ve atmosferindeki halk arasında “pas” olarak adlandırılan demiroksitlere borçludur.
***
Güneş’te “küçük” bir altın rezervi de mevcuttur. Güneş’in büyüklüğü düşünülecek olursa, bu küçük miktardaki altın bile 1,2 trilyon kilogramlık inanılmaz bir kütleye sahiptir.
***
Güneş Sistemimizdeki en büyük uydu olan Ganymede, en küçük gezegen olan Merkür’den daha büyüktür
***
Bir gezegenin kütlesi ile atmosferinin kimyası arasında ilişki vardır. Bir gezegen çok büyükse (Jüpiter, Satürn) hidrojen veya helyum gibi hafif gazları tutabilir. Bununla birlikte, bir gezegen daha küçükse (Dünya, Venüs gibi) o zaman hidrojen ve helyum atmosferden kaçar.
***
Openstax.org ücretsiz indirebilmeniz için çok sayıda uzmanlık kitabı sunmaktadır. Astronomi, kimya, fizik, biyoloji ve matematik edebiyatı da buna dahil. Ders kitapları uzmanlar tarafından yazılmıştır ve Bill Gates’e ait olan (kâr amacı gütmeyen bir kuruluş) tarafından finanse edilmektedir.
Eğer Güneş şimdi yok olsaydı, yeryüzünde 8 dakika sonra hava kararırdı, bir hafta sonra okyanus yüzeyleri donardı ve on yıl sonra oksijen kar olurdu.
***
Satürn halkaları en ince noktalarında sadece 10 metre kalınlığındadır. Toz, buz ve kayalardan oluşur.
***
Galaksimizde 463 milyar kilometre uzunluğunda bir alkol bulutu (metanol) vardır. Bu keşiften önce, yıldızlararası uzayda kompleks moleküllerin oluşmadığına inanılıyordu. Şu anda yaklaşık 180 organik molekül keşfedildi.
***
Araştırmacılar ilk kez, yaşamın yaratılması için en önemli iki koşulu yerine getiren bir dış gezegen bulmayı başardı. K2-18b gezegeni, ana yıldızının yaşanabilir bölgesinde bulunuyor ve Hubble Uzay Teleskopu atmosferindeki suyu tespit edebildi.
***
Merkür, Güneş’e en yakın gezegen olmasına rağmen, Venüs ondan daha sıcaktır. Bunun nedeni, Venüs’ün yoğun atmosferindeki sera etkisi yaratan gazlardır. Öte yandan Merkür, neredeyse hiç enerji depolayamaz, çünkü çok ince bir atmosfere sahiptir.
***
Bremen araştırmacıları, Mars ve Ay’a yapılacak gelecekteki görevlerde de uygulanabilecek bir uzay serası konsepti geliştirdi. Antarktika’da 13 metrekarelik bir tesis kurarak test ettiler ve 9 ayda 270 kg sebze toplayabildiler. Bitkiler toprak, gün ışığı ve böcek ilacı olmadan kapalı bir döngü içinde büyüdü.
Jüpiter, yüksek kütlesi ve bunun sonucunda ortaya çıkan kuvvetli çekimi ile kimi zaman Dünyamıza doğru hızla gelen kuyruklu yıldızların yönünü saptırarak bizi korur. Jüpiter olmasaydı kuyruklu yıldızlar Dünya’ya çok daha sık çarpacaktı. Hatta, 7 Ağustos’ta, bir kuyruklu yıldızın Jüpiter’in yüzeyine çarptığı ve parlak bir ışık parlaması oluşturduğu gözlemlenmişti. Ancak bazı durumlarda sapan etkisi yaratarak kimi göktaşlarını Dünya’ya doğru yolladığı da düşünülmektedir.
***
Polonyalı gökbilimciler galaksimiz Samanyolu’nun üç boyutlu bir haritasını çıkardılar ve galaksimizin düz bir disk olmadığını, uçlarının bir tarafta yukarı, diğer tarafta aşağı doğru bükülmüş göründüğünü keşfettiler. 125.000 ışıkyılı çapındaki galaksimiz hafif S şekline sahiptir.
***
James Webb Teleskobu, Hubble Uzay Teleskobu’nun “halefi” olarak kabul ediliyor ve 2021’den sonra uzaya taşınması ve etkinleştirilmesi bekleniyor. Hubble Teleskopu esas olarak elektromanyetik spektrumun görünür ve ultraviyole aralığında çalışırken, Webb Teleskopu neredeyse yalnızca kızılötesi aralıkta kayıt yapacak ve daha hassas sensörleri sayesinde Big Bang’den sonra Hubble’ın yapabildiğinden daha fazlasını, örneğin ilk yıldızlardan daha fazla ışık kaydedilmesini başarabilecek. Çok uzaktaki nesnelerin ışığı kızılötesi aralıktadır. Ayrıca evrenin uzak yerlerinde, kızılötesi radyasyonun emilmesiyle içinde barındırdığı sis de görülebilir, çünkü bunlar kızılötesi ışığı absorbe etmezler.
***
Mark Twain, 1835’te Halley kuyruklu yıldızı Dünya’nın yanından geçtiğinde doğdu. Twain, 75 yılda bir geri dönen ünlü kuyruklu yıldızın dönüşüyle Dünya’yı terk etmek istediğini söylerdi. Aslında, dediği gibi de oldu. Mark Twain, kuyruklu yıldızın gökyüzünde tekrar çıplak gözle görülebildiği 1910’da öldü.
***
Amerikalı astronot John Glenn 3 olağanüstü rekora sahip. Süpersonik hızda ilk kıtalararası uçuşu yaptı, yörüngedeki ilk Amerikalıydı ve 77 yaşında uzaydaki en yaşlı kişi olarak tarihe geçti.
***
Eğer Dünya, 8,9 mm’lik yarıçapa küçültülebilseydi bir kara delik olurdu.
Güneş’in çekirdeğinde, nükleer füzyon ile 600 milyon ton hidrojen her saniye 596 milyon ton helyuma dönüştürülüyor. Siz bu bilgiyi okurken bile Güneş yaklaşık 36 milyon ton kütle kaybetti.
***
Stephen Hawking aynı zamanda bir çocuk kitabı yazarıydı. Kızıyla birlikte, Güneş Sistemi ve Evren fenomenlerini de ele alan üç çocuk kitabı çıkardı.
***
Güneş Sistemi’ndeki gök cisimlerinin sırasını ezberlediyseniz bilmelisiniz ki, Plüton ve Neptün her 248 yılda bir yer değiştirir. Çünkü Plüton’un yörüngesi o kadar eliptiktir ki bazen Plüton bazen de Neptün Güneş’e daha yakın olur. Örneğin, 1979’dan 1999’a kadar Plüton, Güneş’e Neptün’den daha yakındı.
***
Jüpiter’in uydusu “Europa” daki su okyanusları, Dünya’dakilere beklenenden daha çok benziyor. California Teknoloji Enstitüsü’ndeki araştırmacılar, uydunun sofra tuzu, sodyum klorür içerdiğini keşfettiler. Sofra tuzu, Jupiter’in uydusunda yaşam olma olasılığını artırıyor.
***
Yazılım hataları, 1990’larda uzay yolculuğundaki roket çarpışmalarının bir numaralı nedeniydi. Örneğin hızlanma için ölçülen değer 32 bitlik bir tam sayı olarak değil de 16 bitlik bir tam sayı olarak kaydedildiği için 370 milyon ABD doları çöpe gitmişti.
***
Venüs kendi ekseni etrafında sadece 6,5 km / sa hızla döner. Eğer mümkün olsaydı, Venüs üzerinde yürüyerek sürekli gün batımını izleyebilirdiniz.
Hazırlayan: İnanç Kaya
