Bilimkurgu Kulübü Bu Sitede Gelecek Var!
İngiltere’de International Lunar Society‘nin kurucusu, British Astronomical Association Lunar Section‘ın başkanı, Royal Astronomical Society‘nin öğretim üyesi Dr. Hugh Percy Wilkins, 20 yıllık çalışmaları sonucunda Ay’ın o zamana kadar olan en iyi haritasını çıkardı. Wilkins, Ay’daki bazı krater ve sıradağlara Türk adları da verdi.
İşte o Türk adları…
Toros Sıradağları
Ay’ın kuzey yarımküresinde ve sağ tarafta, 1647 yılında Hevelius haritasında gösterilen ve memleketimizdekine izafe edilmiş TOROS (TAURUS) dağları bulunmaktadır. Toroslar, Mare Serenitatis (Huzur denizi) ile Mare Crisium (Buhran denizi) arasında, Geminius ve Berlius kraterlerinin yakınındadır.
Toroslar üzerinde birçok sivri zirveler, şurada burada çöküntü yerleri bulunan sarp yaylalar vardır. En yüksek tepeleri, doğuda 3.000 metreyi bulmakta, batıya gidildikçe engebeler çoğalıp yükseklik de 900 metreye düşmektedir.
Atatürk Krateri
Toroslar’ın hemen güney batısında Danimarkalı astronom Römer‘e izafe edilen ve etrafındaki bölgede kendisinden daha küçük olan ve harflerle adlandırılan kraterlerden müteşekkil ana krater bulunur. Bu kalabalık grubun Römer’den sonra en büyüğü (A) krateri olarak anılır. 1956 yılında karşılıklı yapılan bir anlaşma sonucu bu kratere Dr. Hugh Percy Wilkins tarafından Atatürk adı verilmiştir. Ancak siyasi isimlerin kraterlere verilemeyeceğine dair yasa gereği güncel kaynaklarda “A” krateri olarak geçmeyi sürdürmektedir.
Atatürk Krateri, Toroslar’ın üzerinde olup 28.962 km. çapında, halka şeklinde, güzel görünüşlü, derin bir kraterdir. Kuzey ve doğu iç kenarlarında küçük, yüksek, tam daire iki tepe ile yine iç zeminin merkezinde nispeten sivri bir başka tepe bulunmaktadır. Bu merkez tepenin yüksekliği 30 metredir.
Fatih Sultan Mehmet ve Ali Kuşçu Kraterleri
Yine Toros Dağları yakınında ve çapları 60 km.’yi bulan iki engebeye Fatih Sultan Mehmet ve ilk astronomlarımızdan Ali Kuşçu adı verilmiştir. Bunlar çok yüksek olmayan fakat görünüşleri güzel engebelerdir. Fatih Krateri ringinin ağzı açık olup kuzey, güney ve doğusunda pek çok kratercikler bulunur.
Ali Kuşçu ise pergelle çizilmiş kadar muntazam bir daire biçimindedir.
Uluğ Bey Krateri
Ay’ın kuzeybatı kenarında, meşhur Türk prens ve astronomu Uluğ Bey‘e (Timur’un torunudur) ait bir krater mevcuttur. Uluğ Bey, 48 km. çapındadır. Ay’ın bize görünen yüzdeki kenarına çok yakın bulunduğundan gözlemi güç olmaktadır. Halka şeklindeki dağın iç kenarları dar olup üzerinde küçük tepeler sıralanır. Bu tepeler kat kat alçalan bir teras özelliği taşımaktadır.
Kraterin zemininde ve ortada bir başka sivri dağ vardır. Bu küçük dağ, krateri güneyden kuzeye kat ederek ikiye bölen bir dağ silsilesinin en yüksek noktasıdır. Uluğ Bey grubu, biri sıradağ olmak üzere 5 kraterden meydana gelir. Yanındaki eski ve tabiî bir set kalıntısı görülmektedir..
Hazırlayan: Sadettin Topuzoğlu
