Maymunlar Cehennemi Filmine Götürülen Şempanzeler

ABD’nin South Carolina eyaletinin Myrtle Beach bölgesindeki çok katlı sinema salonunda düzenlenen “Maymunlar Cehennemi: Şafak Vakti” isimli filmin galasına iki şempanze de özel olarak eğitildikten sonra götürüldü. Ancak bu karar, hayvan refahı organizasyonları ve primat sığınaklarının yetkililerince sert bir şekilde eleştirildi.

Bir kameraman, iki yaşındaki Vali ve Sugriva isimli kuyruksuz maymunların dışarıda geçirdikleri gecenin her anını kayda aldı. Şempanzeler salonun basamaklarını tırmanırken, eğitmenlerinin ellerini tutarken, sinema çalışanlarına kendi elleriyle nakit para verirken, bilet kesen görevlilere biletlerini teslim ederken ve kamışlar kullanarak büyük boy içeceklerini yudumlarken görüntülendiler. Bunları elbette yapabilirler; çünkü şempanzeler insandan sonra en iyi alet kullanıcı olan canlılardır.

Aşağıda, eleştirilere rağmen 2017 yılında filmin yeni bölümüne tekrar götürülen şempanzelerin kaydını izleyebilirsiniz.

Şempanzelerin sahibi, Myrtle Beach Safari isimli son derece interaktif bir koruma ve vahşi yaşam parkının işleticisidir. Bu parkın kararından bağımsız olarak, şu anda saygın hayvanat bahçelerinin ve sığınakların felsefesi, hayvanlara hiçbir temasa izin vermeden onları sergilerinde ya da yaşam alanlarında kendi başlarına bırakmaktır (gerçi bu “temiz” görünümleri Tiger King gibi belgesellerden sonra lekelenmiştir).

Onlarca yıldır şempanzeler reklamlarda, televizyon şovlarında, filmlerde ve elbette ki bilimsel araştırmalarda kullanılmaktadır. Ancak tüm bu kullanımların sayısı, insanlara bu tür hizmetler vermenin hayvanlar için ne kadar insanlık dışı ve stresli olduğu konusunda insanların eğitilmeye başlanması sonucunda ciddi anlamda azalmıştır. Eğlence şovları neredeyse her zaman genç ve eğitilebilir şempanzeleri kullanmaktadır. Bu da onların annelerinden alınarak insanların emirlerine uymaları için eğitilmeleri anlamına gelmektedir. Vahşi doğadaki şempanzeler ilk iki sene boyunca annelerine bağımlıdır, genellikle onların sırtında gezer. Hatta bu süre bazen daha da uzun olabilir.

Şempanzelerin eğlence dünyasındaki yaşları dolunca (ki bu, daha bağımsız hâle geldikleri ve daha “çirkin” gözükmeye başladıkları, yaklaşık 7 yaşa tekabül eder), en iyi ihtimalle hayvanat bahçesi ve sığınaklara gönderilirler. Ancak burada da diğer şempanzelerle nasıl yaşayabileceklerini öğrenmekte güçlük çekerler, çünkü doğduklarından beri insanlarla bir aradadırlar. Şempanzelerin soyu vahşi yaşamda tehdit altındadır. Kerestecilik nedeniyle yaşam alanları daralmıştır ve etleri dolayısıyla da öldürülmektedirler.

Ancak insanlar onları reklamlarda ve TV şovlarında (veya bir sinema salonunda dolaştıklarını) görünce, bu hayvanların tehlike altında olmadığını düşünür ve onların harika ev hayvanları olabileceğini sanır. Ancak durum böyle değildir. Şempanzeler vahşi hayvanlardır ve inanılmaz güçlüdürler. Birçok yüksek profilli şempanze saldırısı vakası bilinmektedir. Bunlardan en meşhuru 2005 yılında iki yetişkin şempanzenin Bakersfield’da yer alan egzotik hayvan sığınağındaki bir adamı vahşice dövmeleridir.

2013 yılında Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH), kendileri tarafından desteklenen biyomedikal araştırmalarında şempanzelerin kullanımını ciddi anlamda azaltacaklarını ve ellerindeki şempanzeleri de emekli edeceklerini açıkladı. Birçok önemli firma da büyük kuyruksuz maymunları reklamlarında artık kullanmıyor. Pfizer (Dünya’nın en büyük ilaç firmalarından biri), Robitussin için hazırladıkları orangutanlı reklamı geri çekti ve orangutanın dijital hâlini hazırladı. AT&T (ABD’nin en büyük telefon şirketi) hiçbir sebeple büyük kuyruksuz maymunları kullanmayacaklarına söz verdi. Dodge (otomotiv firması) ve Career Builder (kariyer firması), birkaç yıl önce şempanzelerin herhangi bir amaçla kullanımını tamamen durdurduklarını açıkladı.

Ve işte nihai ironi geliyor: Maymunlar Cehennemi: Şafak Vakti filminde tek bir gerçek kuyruksuz maymun bile kullanılmadı! Filmde gösterilen tüm maymunlar insanlar tarafından oynandı ve ekrana çok ileri düzeyde bir “hareket yakalama teknolojisi” kullanılarak aktarıldı.

Şempanzeler filmlere veya sinema salonlarına ait değiller. Keşke o salona giden şempanzeleri de insanlar oynasaydı.