Daha Az İnsan Olmaktan Korkmanıza Gerek Yok

Başlıktaki iddialı sözlerin sahibi renk körü olan sanatçı Neil Harbisson‘a ait. Kendisi dünyanın ilk yarı robot insanı. Önce, renkleri duyabilmek için beynini kalıcı olarak yapay sensörlere bağladı. Şimdiyse sadece renkleri değil, aynı zamanda titreşim şeklinde kızılötesi ve UV ışığı da duyabiliyor. Bu durumun kendisini çok özel yaptığını ve pozitif bir etki olduğunu dile getiriyor. Bugünlerde ise zaman algısını bir implant ile değiştirmek istiyor.

Harbisson, tamamen renk körü kılan ve nadir bir retina hastalığı olan akromatopsi ile doğdu. Dünyayı sadece siyah beyaz görüyordu. “Çocukken renklerin varlığını görmezden gelmeye çalıştım, çünkü benim için hiçbir anlamı yoktu. Ancak bu durum gün geçtikçe hayatımı zorlaştırdı. Musluğun hangi tarafının sıcak veya soğuk su ile işaretlendiğini göremedim. Ulusal bayrakların çoğu bana aynı görünüyordu. Ve büyük şehirlerde yolumu bulamadım, çünkü metro haritaları benim için ayrılmaz bir gri tonlar karışıklığındaydı. İngiltere’deki Dartington Sanat Koleji’nde çalışırken, ışık dalgalarının frekansını alan bir anten yapıldı. 2004’te doktorum beni, ses frekanslarını kafamda titreşimler olarak hissedebilmem için sistemi kafama yerleştirmeye ikna etmeyi başardı,” diyor.

Dünyada böyle bir operasyona giren ilk kişi sizsiniz. Neye soyunduğunuzu biliyor muydunuz?

“Bu sanat projesine 19 yaşında başladığımda tehlikelerin olduğu açıktı. Bedenim implantı reddedebilir ya da beynim yapay duyu uyaranlarını gözardı edebilirdi. Ancak dağcılar da Everest’e tırmanmanın tehlikeli olduğunu biliyorlar ama bu onları durdurmaya yetmiyor. Sonunda her şey yolunda gitti. Sadece zaman zaman anten ağrısından muzdaribim, işte o zaman bir antenim olduğunu hissediyorum. Ağrı kesiciler ile idare ediyorum.”

Projeye bilim insanları eşlik etti mi?

“İspanyol nörologlar beynimin yeni girdiye nasıl uyum sağladığını görmek için beyin taramaları yaptılar. “Normal” insanlarınki gibi görünmüyor. Görme ve duyma sırasındaki beyin aktivitem karıştı.”

Seminerinizde söylediğin gibi, beyninizin antene kalıcı olarak bağlanması iki ay sürdü. İnce titreşim farklılıklarını gölgelere çevirebilmeniz ise üç yılınızı aldı. Neden sadece görme yeteneğinizi başka yollarla geliştirmeye çalışmadınız?

“Antenin avantajı, sıradan insan gözünden bile daha fazlasını algılayabilmem. Aldığım birçok renk sizin için görünmez. Kızılötesi ve ultraviyole ışığı düşünün. Bu şekilde güneşte çok zaman geçirmenin güvenli olup olmadığını biliyorum. Gelecekte, X-ışınları ve radyo dalgaları da cihaza eklenecek. Ayrıca, anten gözlerime bağlı değil. Gözler genellikle yaşla birlikte kötüleşirken, teknolojik ilerleme ekstra duyu organımın her zaman daha iyi çalışmasını sağlar. Tamamen kör olsam bile hâlâ renkleri görebilirim.”

Dünyanızda ten rengi olmadığını söylediğinizde her zaman çok alkış aldınız.

“Cilt renklerinin frekansları bana turuncu görünüyor: Çok koyu ciltler için koyu ve çok açık ciltler için açık turuncu bir ton. Farklılıkları neredeyse hiç fark etmiyorum.”

“Anteniniz İnternet aracılığıyla Uluslararası Uzay İstasyonunun kamerasına bağlanabiliyor. Uzayda ışık dalgalarını bu şekilde algılayabiliyorsunuz. Orası karanlık değil mi?”

“Hiç de değil. Uzayı devasa bir renk patlaması olarak deneyimliyorum. Esas olarak ultraviyole ve kızılötesi spektrumda hareket ederler, bu yüzden sıradan insanlar tarafından görülmezler. Renk miktarı o kadar ezici ki, başım dönmüş ve hasta hissetmeden ona iki saatten fazla “bakamıyorum”. İzlenimler kitlesine alıştığımda, uzayla kalıcı bir bağ kurmak istiyorum. O zaman onu keşfetmek için bir astronot olarak uzaya gitmem gerekmiyor, ancak Dünya’dan gözlemleyebiliyorum.

Son zamanlarda akıllı dünya dışı yaşam arayan organizasyon SETI ile temas kurdum. Projeleriniz uzaydan toplanan tüm verileri analiz edecek insanlardan yoksundur. İnsanlar karşılık gelen sensörleri implante ederse, alanı duyusal astronotlar olarak keşfedebilirler. Örneğin, siborg (yarı robot) meslektaşım Moon Ribas, ayağındaki bir sensör sayesinde Ay’daki depremleri algılayabiliyor. Kendimizi bir tür olarak yeniden tasarlamak aynı zamanda çevre için bir nimet.”

Yapay zeka ile olan algınızı geliştirmek yerine neden yapay anlamda bir organ istediniz? Ne fark var ki?

“Yapay zeka bana sadece çevremdeki renkleri verirdi. Yapay bir organ ise beynimi geliştirmeme teşvik ediyor. Anten bana renklere ait titreşimler veriyor ve bu titreşimleri yorumlamak beynime kalıyor. Teknolojiyi bedenime entegre ettiğimden itibaren daha zeki oldum. Antenin sanal veya artırılmış gerçeklikle ilgisi yok; Ben buna “açıklanmış gerçeklik” diyorum. Aslında sürekli etrafımızda olan, ancak sıradan duyularımızla algılayamadığımız bir gerçeği ortaya çıkarıyor. Kızılötesi ve ultraviyole ışınları zaten var, ancak sadece teknoloji tarafından algılanabiliyorlar. Gelecekte daha da fazla yapay duyu organlarının olacağına ve çevremizin daha gizli yönlerini bize göstereceğine inanıyorum.”

Zaten başka yapay duyularınız var. Dizinizdeki bir implant ile Dünyanın manyetik kuzey kutbunun nerede olduğunu görebilirsiniz. İçinde Bluetooth teknolojisine sahip bir dişle, konuşarak Mors kodları gönderebilirsiniz. Programlarınızda başka neler var?

“Şu anda 24 saat boyunca sıcaklığı başımda hissedebilecek güneş saati olan bir tür kafa bandı üzerinde çalışıyorum. Beynim bu tür bir zaman algısına alıştığında ise dönme hızını ve dolayısıyla zaman algımı değiştirmek istiyorum. Bu sayyede ısı noktasının daha yavaş dönmesine izin vercek ve zamanın daha yavaş geçtiği yanılsamasını hissedebileceğim. Aynı zamanda denge duygumu geliştirmek için sırtımda bir kuyruk yerleştirmeyi de düşünüyorum. Bir gün mizah anlayışımı kontrol edebileceğim bir organ oluşturmayı umuyorum. Sonra hayattaki her şeyi komik bulabilir ve gülerek ölebilirim.

.Bu arada birkaç yıl önce, bugünün ve gelecekteki siborgların (yari robot) hakları için kampanya yürüten bir kuruluş olan Siborg (yari robot) Vakfı’nı kurduk.”

İnsanlar neden teknolojiyi vücutlarına implant etmeyi düşünmeli?

“Yıllarca hiç kimsenin aynı duyu organlarından aynı bilgileri almayı sıkıcı bulmaması beni her zaman çok şaşırtıyor. Vücudunuza basit bir sensör eklediğinizde, fark edilmeyen ama her zaman orada olan yeni bir anlam ve böylece bir gerçeklik elde edersiniz. Kendimizi yeni bir tür olarak yeniden tasarlamak çevre için de bir nimet olabilir. Gezegeni binlerce yıldır ihtiyaçlarımıza uyarlıyoruz.

Örneğin, dışarısı karanlıkken bile aktif olmak istediğimiz için çok sayıda diğer hayvan türü adına yıkıcı olan yapay ışığı icat ettik. Yaz günlerinde serin ve soğuk kış akşamlarında kendimizi sıcak tutmak için klima ve ısıtma cihazları geliştirdik. Karanlıkta görmemize ve vücut sıcaklığımızı kendimiz kontrol etmemize izin veren yapay organlar tasarlarsak, dünyayı rahat bırakabilir ve çok fazla enerji tasarrufu sağlayabiliriz.

İnsan olmayan duyularım ve organlarım var. Bu yüzden yüzde 100 insan hissetmiyorum. Daha az insan olmak korkacak bir şey değil. Normal bir insanın yapamayacağı şeyleri yapabilirim. Ve bunu muazzam bir zenginlik olarak görüyorum.”

Meraklılarına Neil Harbisson Biyografisi

1982 doğumlu İngiliz sanatçı, 2004 yılında kafasına bir anten yerleştirdi; kafatasının arkasına tutturulmuş ve alnın üzerine doğru eğilen bir tür metal hissedici. Işık dalgalarını yakalayan ve frekansları beyne titreşim şeklinde ileten, eyeborg olarak da bilinen küçük bir kamerası var. Harbisson, farklı dalga boyları ile 360 ​​gölgeyi tanıyabilir ve renklerin doygunluklarını yoğunluğuna göre okuyabilir. 2012’deki bir TED konuşmasında, duyusal deneyiminin implantla nasıl değiştiğini anlattı. İlk başta frekansların renk adlarını ezberlemek zorunda kalmış, ancak zamanla her şey şimdi hayallerindeki gibi algıya ve duygulara dönüşmüş. Tonları renklerle ilişkilendirdiğini, örneğin telefon zillerinin ona yeşil renk verdiğini anlatıyor.

Harbisson, İngiliz pasaportunda “Eyeborg” ile resmedildiğinden, hükümet tarafından tanınan ilk siborg (yarı robot) oldu. Siborg Vakfı ve Transspecies Society’nin kurucu ortağı olarak, 2010’dan beri siborg haklarını temsil ediyor ve insan dışı kimlikleri ve yeni duyu ve organların gelişimini teşvik etmek istiyor. İngiliz sibernetikçi Kevin Warwick‘e göre, bir kişi biyolojileri, özellikle sinir sistemi teknoloji ile birleştiğinde bir siborg (yarı robot) olur. Bununla birlikte, tanım tartışmalıdır çünkü sınırlar modern tıbbın olanaklarıyla giderek bulanıklaşmaktadır.

Hazırlayan: İnanç Kaya | Kaynak