Edebiyat Üzerine

Uçsuz bucaksız çöllerle kaplı bir dünya hayal edin. Toz fırtınalarıyla dövülen, aşırı sıcaklarla kavrulan, kurak, çetin ve ölümcül… Evet, pek de misafirperver görünmüyor, ancak uygarlığımız açısından eşsiz bir öneme sahip. Çünkü evrenin dört bir yanına dağıldığımız bu uzak gelecekteki uzay seyahatleri için bahar (melanj) adlı bir maddeye muhtacız. Bahar olmadan ne kurduğumuz Galaktik İmparatorluk’un ayakta kalabilmesi mümkün ne de ticaretin. Sonuçta …

Kılıç ve Gezegen kavramı, ilk olarak Amerikalı bilimkurgu editörü Donald A. Wolheim tarafından altmışlı yıllarda ortaya atılmış olsa da kökenleri 1880’lere kadar uzanmaktadır. Alt türün adı, ileri teknolojiye sahip gezegenlerde ya da uzay ortamında kılıç gibi ilkel aletlerle yüz yüze dövüşen insanlardan gelmektedir. Zaten adı ziyadesiyle açıktır ve muhtemelen aklınıza gelebilecek en ünlü örneği Yıldız Savaşları’dır. Orada da kılıcın üstün …

Erken dönem Amerikan bilimkurgu yazarları, öykülerinde kahramanlarının büyük maceralara atılabilecekleri mecralar ararken (ki günümüzde “Uzay Operası” olarak adlandırılan tür tam olarak budur), ilham almak için geçmişe baktıklarında coğrafi keşiflere çıkan kâşifleri, kıtalararası ticaret yapan tüccarları ve fetheden, sömürgeleştiren, kolonileştiren savaşçıları gördüler. Tüm bunların ortak noktası ise kendilerini Dünya’nın dört bir yanına taşıyan gemilerdi. Bu nedenle de yazarlar, gelecek kurgularında uzayın …

“Samanyolu tarihindeki önemli kişiler arasında, hakkında Katır kadar az şey bilinen bir başkası daha yoktur. Ününün dorukta olduğu dönemlere ait bilgiler bile rakiplerinin ve büyük ölçüde de genç bir gelinin aracılığıyla elde edilmiştir.” – Galaktik Ansiklopedi Takvim sistemi hakkında not: Galaktik İmparatorluk’un çöküşüyle birlikte Galaktik Çağ’ın kapandığı, Vakıf Çağı’nın başladığı kabul edilir. Hari Seldon’ın ölüm tarihini de barındıran 12069’üncü Galaktik …

Kadınların tarihin hangi aşamasında bilimkurgunun “erkek egemen” dünyasına dâhil oldukları tartışmalarında geleneksel bir görüş hâkimdir. Bu görüş, bilimkurgunun 1960’lar ve 70’lere, yani feminizmin sahneye çıkışına kadar neredeyse yalnızca erkekler tarafından yazıldığını savunur. Ancak Georgia Teknoloji Enstitüsü’nün Edebiyat, Medya ve İletişim Okulu’nda bilimkurgu dersleri veren Profesör Lisa Yaszek eski dergileri karıştırdığında çok farklı bir hikâye keşfeder. Önce Yaszek’in kim olduğuna bir …

Batılı ülkelerin aksine Kore’de bilimkurgu edebiyatı pek de uzun bir geçmişe sahip değildir. Fantastik dünyaların ve geleceğe dair düşlerin Kore edebiyatı sahnesine çıkışları 2000’li yıllara kadar pek mümkün olmamıştır. Fakat bu yıllardan sonra yeni nesil yazarların, edebiyatta gerçekçilik ve fantezi arasındaki sınırı hızla geçmeye başladıklarını söyleyebiliriz. Bu sınırı aşan romanlarda başlangıçta uzaylılar, zombiler ya da insan gibi görünen fakat insan …

Ursula K. Le Guin tarafından kaleme alınmış ödüllü bir öykü olan Omelas’ı Bırakıp Gidenler, distopik bir şehrin insanlarını ve bu insanların baş etmek zorunda oldukları bir vicdani muhasebeyi anlatmaktadır. Omelas, son derece mutlu insanların, refahın ve bereketin olduğu, masmavi bir göğe, yeşil çayırlara, sık ormanlara, yüce dağlara sahip görkemli bir şehirdir. Her yaştan, her meslekten insan oldukça güzel bir hayat …

William Gibson 1982’de Blade Runner’ı izlerken başından aşağı kaynar sular döküldüğünü hissetti, çünkü o sıralar ilk romanını yazıyordu ve Ridley Scott’ın filmi, yazdığı romandaki temel duygu ve kavramları kendi yaptığına benzer bir şekilde ele alıyordu. Görünüşe göre Blade Runner, ipi kendisinden önce göğüslemişti. Aslında her bilimkurgu yazarı benzer duyguları hissetmiştir. Çünkü bilimkurgu edebiyatının kuşbakışı görüntüsü çoğunlukla tekrardan ibarettir. Tabii Gibson …

“Yani insan, olabilecek en kötü şeylerin kendi yokluğunda gerçekleşip sona ermesi umuduyla gidiyordu yıldızlara.” – Stanislaw Lem – Gelecekbilim Kongresi Savaşın, adaletsizliğin, gelir eşitsizliğinin, iletişimsizliğin ve başımıza dert olan pek çok insan icadı sorunun bulunmadığı bir dünyada, bizleri bunca etkileyen sanat yapıtları hâlâ var olur muydu? Böylesi bir dünyada bugünkünden çok daha farklı değer yargıları, dolayısıyla çok daha farklı sanat …

Bilimkurgu yazarları, otomobilden organ nakillerine kadar pek çok icadı önceden tahmin etmeyi başardı. Onlarca yıl önce yazılmış olmasına rağmen, özellikle distopik eserler artık kurgu gibi okunmuyor. Öyle ki, bazı yazarlar tarihin akışını bile etkilemiş olabilir. Amerikalı finansçı J.P. Morgan, ampulün mucidi Thomas Edison‘ı New York’taki malikanesine kablo döşemesi için tuttuğunda, babası Junius Morgan elektrik ışığının geçici bir çılgınlık olduğu konusunda …