Etiket Arşivleri: Bilim

Einstein için, başlarda devrim saflarındayken, hatta devrimi başlatan en önemli isimlerden biriyken daha sonra karşı-devrim saflarına geçmiştir denebilir. Ölünceye dek kuantum fiziğindeki ‘garipliklerin’ hep gizli bir takım değişkenlerden ötürü olduğunu ve bu değişkenlerin bulunmasıyla klasik fiziğin ilkelerinin kullanılmaya devam edilebileceğini savundu. Göreceliği bularak zaman ve mekânın mutlak olmadığını gösteren, Newtonian kâinat anlayışını yerle bir eden Einstein için bile kuantum fiziği, …

O zamanki mevcut atom modelindeki sorunsalı hatırlayalım. Atomun pozitif ve negatif parçacıklardan oluştuğu kesindi (dikkat, henüz nötron ortada yok!), fakat bilinemeyen, bu parçacıkların atom içinde nasıl bir konumda olduklarıydı. Rutherford deneyleri, merkezde kütlece yoğun pozitif yüklü bir kitlenin olduğunu göstermişti, o halde elektronlar çeperlerdeydi. Ama bu durumda eğer hareketsiz duruyorlarsa elektriksel çekim nedeniyle merkeze düşmeleri gerekirdi. Yok, eğer bir yörüngede dönüyorlarsa, …

Bilim ile ilk karşılaşma genellikle bilimkurgu filmleri ya da romanları aracılığı ile oluyor. Bugünlerde Yıldız Savaşları gibi yapımlar artık tartışmalar çıkaran, kafa karıştıran, çelişkilerin izleyiciler, hayran kitlesi ve eleştirmenler tarafından tespit edildiği senaryolarla gündeme geliyor olsa bile eskiden bilimsel açıdan bireylere bilgi ve katkı sağlayan, izledikçe ufku kat kat genişleten yapımlar vardı. Herkes  iyi tanır. Bu dünyadan Kubrick diye bir …

25 Şubat 2019’da Türkiye, Antarktika‘da geçici bir üs açan 36. ülke oldu. “7. Kıta” üzerinde üssü olan diğer ülkeler arasında ABD, Rusya, Çin ve İngiltere gibi bazı olağan şüpheliler ve Pakistan, Çek Cumhuriyeti, Bulgaristan ve Belarus gibi beklenmedik bazı diğer ülkeler var. İyi de bu ülkeler neden Antarktika’da bu kadar zorlu ve zor şartlar altında araştırma yapmaya çalışıyorlar? Yedinci kıta, …

Bu yazının ilginç bir hikâyesi var; en azından benim için. Şiir, tiyatro oyunu, öykü, roman; ne türde yazarsanız yazın şunu iyi bilirsiniz: Edebi türler, size dilin olağan sınırları dışında sözler etmenizi sağlar. Nazım Hikmet’in[1] lügatinden kelimelerle ifade edersem, “maveradan ses duyar” ve “satırların nescine koyarsınız, o anlaşılmayan şeyi.” Benim de aklımda, ancak bir roman genişliğinde ve derinliğinde ifade edebileceğimi düşündüğüm …

Çağımızın en ileri görüşlü ve cesur girişimcilerinden Elon Musk, geçtiğimiz haftalarda yeni çılgın projesinden bahsetti: Beyne elektrotlar yerleştirip insan zihnini bilgisayara bağlamak. Peki bu nasıl mümkün olacak? Beyin-bilgisayar arayüzleri,  beyin kabuğundaki nöronların elektriksel aktivitelerini algılayıp, dijital ortamda bu aktiviteyi tekrar oluşturur. EEG cihazları aracılığıyla, bilgisayar ekranındaki bir oku takip etmek 1977 kadar eski bir tarihte mümkün olmuştur. Doğrudan nöronlara bağlanan …

Tanrıların Tohumu (The Food of The Gods), kuşkusuz H.G. Wells tarafından yazılan diğer romanlar ile kıyaslandığında ilk akla gelen kitaplardan biri değil. Biraz gözardı edilmesine rağmen, okumanıza değecek başarılı bir bilimsel romantizm örneği. Eserdeki hikaye kurgusu gayet düz bir çizgide ilerliyor. Sevimsiz oldukları söylenebilecek iki bilim insanı Profesör Redwood ve Bay Bensington, “Herakleophorbia IV” ya da namı diğer “Devtohumu” ismini …

Kitap okumanın faydası devamlı olarak tekrar edilen ve üzerinde tartışılan bir konu. Kitap okumanın faziletinden, okuyan insanın erdeminden ve bilgiyi aktarmanın kıymetinden durmadan dem vuruluyor. Oysaki okumak yalnızca bilginin biriktirilmesinden ya da boş zamanın giderilmesi için iştigal edilen bir eylemden ibaret değildir. Nitekim, “Hobileriniz ne diye?” sorulduğunda, “Kitap okumak,” diye cevaplamak okumayı aşağılamanın yanında, kişinin eylem ile alakalı algısının da …

Bilimkurguda gizem önemlidir. Çünkü gizemin varlığı, aynı zamanda bir keşfin de habercisi niteliğindedir. Bunun da etkisiyle olsa gerek, bilimkurguda çeşit çeşit, sıra dışı ve zaman zaman da tanrısal güçlere sahip varlıklarla karşılaşırız. Tabii buradaki “tanrısallık” vurgusu bizim gelişmişlik düzeyimizle ilgilidir. Öyle ya, söz gelimi zamanda yolculuk yaparak taş devrine gitsek ve cebimizden çıkardığımız akıllı telefonumuzla yerel halka kısa bir video …

Artık ihtiyaç duyulmayan uzuvlar ya da nitelikler, evrim yoluyla eleniyor. Tıpkı insanın evrim sürecinde tüylerini ve dişlerinin keskinliğini kaybetmesi gibi. Aynı mantıktan baktığımızda, eskiden 6-10 çocuğa ihtiyacı olan insanların bugünkü koşullarda 1-2 çocuğa ihtiyaçları var. Doğurganlığımızın ya da cinsel arzularımızın azalması gerekmez miydi? Evrimin binlerce yıl gerektirdiği düşünülerek doğurganlığımızın ya da cinsel arzularımızın ileride azalacağını öngörebilir miyiz? İlk olarak, bu …